Duurzame oevers

Duurzaam, natuurvriendelijk en met minder milieukosten. Dat is hoe de provincie Noord-Holland oeverprojecten wil aanpakken.

Daarnaast wil de provincie de natuur in en langs de kanalen versterken. In september 2020 is de samenwerking met aannemer Beens Groep - Hakkers gestart.

Bekijk de video 'Duurzame oevers': Quirijn Huiskes (Projectleider Duurzame Oevers provincie Noord-Holland) legt uit hoe een vaarweg dankzij tweedehands damwanden is voorzien van nieuwe duurzame oevers. En hoe dit leidde tot een enorme CO2-besparing.

Kansen voor natuur

De werkzaamheden aan de oevers zijn in eerste instantie nodig om damwanden te plaatsen of beschoeiing te vernieuwen. Daarmee zijn oevers (weer) voor langere tijd beschermd tegen afbrokkelen. Tegelijkertijd wil de provincie kansen grijpen om de natuur te versterken, biodiversiteit te vergroten en waterkwaliteit te verbeteren. De aannemer gaat hierbij aan de slag met oplossingen voor natuurvriendelijke oevers.

Dieren kunnen straks makkelijk in en uit het water, via fauna uittredeplaatsen. In de brede kanalen worden plekken gecreëerd met minder harde stroming, waar bijvoorbeeld vissen kunnen paren. Daarnaast wordt de begroeiing gevarieerder, door aanleg van plas-drasgebieden en het stimuleren van rietlanden. Dit draagt allemaal bij aan de biodiversiteit en waterkwaliteit. In deze infographic staat een overzicht van de verschillende mogelijkheden. 

Biodynamische oevers

In het najaar van 2022 is langs de Westfriesche vaart in Middenmeer ter hoogte van de aansluiting met de N242 gestart met de aanleg van een pilot voor een biodynamische oeververvanging. Bij deze pilot wordt is diverse proefvakken beplanting met sterke wortels aangebracht. Doel van de proef is om te kijken hoe de beplanting zich ontwikkelt en of het mogelijk is om in de toekomst minder of wellicht op een andere manier gebruik te maken van materiaal voor het vervangen van oevers.

Damwandrif

Bij een damwandrif is er voor de damwanden een metalen hekwerk geplaatst om takken tussen te steken. Aan de takken groeien algen, waar kleine organismen van leven. Vissen eten deze organismen vervolgens weer. De takken zorgen ook voor bescherming voor kleine vissen en vormen zo een rust- en schuilplaats. Een damwandrif is uitermate geschikt voor een bebouwde omgeving met weinig ruimte voor natuur. De eerste is geplaatst in Alkmaar, in het Noordhollandsch Kanaal. De provincie houdt in de gaten wat het effect is. 

Hergebruik en electrificering

Er zijn heel uiteenlopende ideeën voor de duurzame oevers. Van het hergebruik van materialen, zoals stalen damwanden, tot het testen van nieuw materiaal. En van het inzetten van een eigen ontwikkelde waterstof-powerpack tot het verduurzamen van de eigen bouwkeet met zonnepanelen. Zo worden materieel en bouwplaatsen op termijn 100% elektrisch aangedreven.

Ook werken provincie en aannemer samen met kennisinstellingen. 1 van de duurzaamheidsinitiatieven is een pilot van de Technische Universiteit Delft. Studenten gebruiken daarin 300 meter oever voor het planten van gewassen met sterke wortels. Dit bespaart hardhout of staal voor de beschoeiing. Een win-winsituatie: meer ruimte voor natuur én minder materiaalgebruik.

Hergebruik van materiaal

Bij de oeververvanging langs de Markervaart is gebruik gemaakt van hergebruikt materiaal. Zo'n 72% van de damwanden die zijn geplaatst, zijn tweedehands. Dit zorgt voor minder afval en minder de belasting van het milieu. Deze wanden zijn vrijgekomen bij een ander project in Nederland en konden op die locatie niet hergebruikt worden. Ze waren echter nog in goede staat. Na een kleine opknapbeurt konden ze geplaatst worden in de Markervaart.

Electrificering materieel

De aannemerscombinatie maakt sinds begin dit jaar bij een aantal oeververvangingswerkzaamheden gebruik van een elektrisch werkschip met een elektrische servicekraan. Deze werktuigen worden geladen door een waterstofgenerator die zij ontwikkelden. 

Doordat elektrische werktuigen worden gecombineerd met een waterstofgenerator wordt er geen CO2 of stikstof uitgestoten. De accu's van de werktuigen worden 's nachts binnen 9 uur volledig opgeladen door de generator. Met een volle accu kunnen zowel het werkschip als de servicekraan een volledige werkdag werken. Hierdoor heb je geen logistieke uitdaging, omdat het materiaal verplaatst moet worden om op te laden en dus heb je ook geen tijdverlies.

De waterstofgenerator wordt van waterstof voorzien door een voorraadcontainer die eens in de 1 of 2 weken wordt vervangen. Deze technologie is nieuw. 

Nieuw soort samenwerking

De komende 6-8 jaar gaat het om circa 20 oevers. Hiervoor wordt voor een langere tijd samengewerkt met 1 aannemer. Belangrijk voordeel van deze langdurige samenwerking is de ruimte die ontstaat voor onderzoek en experiment. Nieuwe kennis kan meteen worden toegepast in het volgende oeverproject. Zo kunnen duurzaamheidsambities worden gerealiseerd: 80% minder materiaal- en energieverbruik in 20 oevers.

Duurzame infra

De duurzame oeververvangingen passen goed binnen de duurzame plannen van de provincie Noord-Holland. De provincie is eigenaar en opdrachtgever van de eigen infrastructuur en kan zélf maatregelen treffen om een bijdrage te leveren aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. Samen met collega’s en partners worden de eigen wegen, kanalen, bruggen en viaducten verduurzaamd. Dit alles met als doel: een 100% circulair bouwproces in 2050. Met het programma Duurzame Infrastructuur werkt de provincie Noord-Holland aan een fijne woon-, werk- en leefomgeving voor nu en in de toekomst.