Willem Arondéuslezing

Provinciale Staten vragen sinds 2005 jaarlijks iemand uit de wereld van kunst, journalistiek of religie om de Arondéuslezing uit te spreken rond het thema vrijheid, als eerbetoon aan verzetsstrijder Willem Arondéus.

Natascha van Weezel

Dit jaar sprak Natascha van Weezel op 15 mei de 19e Willem Arondéuslezing uit. Natascha gaat voorop in het gesprek over vrijheid. In haar columns en documentaires verwoordt en verbeeldt ze de grote en de kleine gevoelens die horen bij de oorlog tussen Israël en Gaza. Natascha heeft één doel: we mogen ons niet uit elkaar laten drijven. Daarom gaat ze gesprekken aan, georganiseerd en via de media, om nieuwe bruggen te bouwen in een tijd waarin we steeds meer van elkaar vervreemd raken. 

Bekijk de Willem Arondéuslezing door Natascha van Weezel

Natascha van Weezel (1986) is schrijfster, filmmaker en columnist bij Het Parool. In 2012 studeerde ze af aan de Nederlandse Film en Televisie Academie. Kort hierna debuteerde ze met de documentaire 'Elke dag 4 mei', over kleinkinderen van Holocaustoverlevenden. Over datzelfde onderwerp schreef ze het boek 'De derde generatie'. Naast de Tweede Wereldoorlog speelt het Israël-Palestina conflict een belangrijke rol in haar werk. Zo presenteerde ze de 4-delige documentaireserie 'Natascha's beloofde land', waarin ze in gesprek gaat met jongeren in Israël en de Palestijnse gebieden. Onlangs maakte ze samen met Sinan Can de documentaire 'Brug over de breuklijn', waarin ze de spanningen in Nederland onderzoekt als gevolg van de huidige oorlog tussen Israël en Gaza. Momenteel werkt ze aan een essay over nuance in tijden van oorlog. 

Lees het interview met Van Weezel. 

Vrijheid  

Het thema van de lezing is ‘vrijheid’ of ‘de vrijheid om te kunnen zijn wie je bent’. De sprekers worden volledig vrij gelaten om daar invulling aan te geven. Eerder werd de Arondéuslezing uitgesproken door onder meer Ewoud Kieft, Mounir Samuel, Jacobine Geel en Boris van der Ham. De Willem Arondéuslezing vind traditioneel rond 5 mei plaats.

Willem Arondéus

Willem Arondéus (1894-1943) was moedig en eigenzinnig. Op jonge leeftijd kwam hij openlijk voor zijn homoseksuele geaardheid uit, begin vorige eeuw een ongewone en gedurfde houding. Arondéus was een veelzijdig kunstenaar. Hij was beeldend kunstenaar en schrijver. In de Statenzaal van het provinciehuis in Haarlem hangen wandkleden met ornamenten rond de wapens van Noord-Hollandse gemeenten, die hij in 1932 ontwierp.

Aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister

In 1941 riep Willem Arondéus op tot een boycot van de Kultuurkamer, waarbij kunstenaars, schrijvers, muzikanten en podiumartiesten zich van de bezetter moesten aansluiten als zij hun beroep wilden blijven uitoefenen.

Met een kleine groep vertrouwelingen uit de kunstwereld, onder wie Gerrit van der Veen en Frieda Belinfante, begon Arondéus in 1942 met het namaken van identiteitsbewijzen voor Joodse onderduikers, zodat die zonder de ‘J’ op hun persoonsbewijs de oorlog misschien konden overleven. Om te voorkomen dat de bezetter de nummers van de vervalste persoonsbewijzen kon controleren in de administratie in het Amsterdamse bevolkingsregister werd een plan bedacht om dit register op te blazen.

Onder leiding van Willem Arondéus en Gerrit van der Veen pleegt de verzetsgroep in de nacht van 27 maart 1943 een aanslag op dit bevolkingsregister. Enkele dagen daarna werden Arondéus en bijna alle andere betrokkenen opgepakt. Op 1 juli 1943 werden 12 verzetsstrijders, waaronder Arondéus, doodgeschoten in de duinen bij Overveen. Op 1 juli 2024 was dat 81 jaar geleden. 

Meer over Willem Arondéus

• Bekijk op NPO Start de documentaire Willem and Frieda – Defying the Nazis van de Britse schrijver en acteur Stephen Fry, over Frieda Belinfante en Willem Arondéus.
• Luister naar de podcast over Arondéus via: Spotify, Apple of Springcast. Een coproductie van het Amsterdamse 4 en 5 mei comité, Roze in Verzet en de provincie Noord-Holland.
• Lees over Willem Arondéus en sprekers van de afgelopen jaren in het artikel ‘Eigenzinnige sprekers gedenken heldhaftige verzetsstrijder’. 
• Bekijk de video van de Oorlogsgravenstichting over Willem Arondéus.