Willem Arondéuslezing

De Willem Arondéuslezing vindt traditioneel rond 5 mei plaats. Het thema van de lezing is ‘vrijheid’ of ‘de vrijheid om te kunnen zijn wie je bent’. De sprekers worden volledig vrijgelaten om daar invulling aan te geven. Eerder werd de Arondéuslezing uitgesproken door onder meer Ewoud Kieft, Mounir Samuel, Jacobine Geel en Boris van der Ham

Willem Arondéus (1894-1943) was moedig en eigenzinnig. Op jonge leeftijd kwam hij openlijk voor zijn homoseksuele geaardheid uit, begin vorige eeuw een ongewone en gedurfde houding. Arondéus was een veelzijdig kunstenaar. Hij was beeldend kunstenaar en schrijver. In de Statenzaal van het provinciehuis in Haarlem hangen wandkleden met ornamenten rond de wapens van Noord-Hollandse gemeenten, die hij in 1932 ontwierp.

Aanslag op het Amsterdamse bevolkingsregister

In 1941 riep Willem Arondéus op tot een boycot van de Kultuurkamer, waarbij kunstenaars, schrijvers, muzikanten en podiumartiesten zich van de bezetter moesten aansluiten als zij hun beroep wilden blijven uitoefenen.

Met een kleine groep vertrouwelingen uit de kunstwereld, onder wie Gerrit van der Veen en Frieda Belinfante, begon Arondéus in 1942 met het namaken van identiteitsbewijzen voor Joodse onderduikers, zodat die zonder de ‘J’ op hun persoonsbewijs de oorlog misschien konden overleven. Om te voorkomen dat de bezetter de nummers van de vervalste persoonsbewijzen kon controleren in de administratie in het Amsterdamse bevolkingsregister werd een plan bedacht om dit register op te blazen.

Onder leiding van Willem Arondéus en Gerrit van der Veen pleegt de verzetsgroep in de nacht van 27 maart 1943 een aanslag op dit bevolkingsregister. Enkele dagen daarna werden Arondéus en bijna alle andere betrokkenen opgepakt. Op 1 juli 1943 werden 12 verzetsstrijders, waaronder Arondéus, doodgeschoten in de duinen bij Overveen. Op 1 juli 2024 was dat 81 jaar geleden.

• Luister naar de podcast over Arondéus via: Apple of Springcast. Een coproductie van het Amsterdamse 4 en 5 mei comité, Roze in Verzet en de provincie Noord-Holland.
• Lees over Willem Arondéus en sprekers van de afgelopen jaren in het artikel ‘Eigenzinnige sprekers gedenken heldhaftige verzetsstrijder’. 
• Bekijk de video van de Oorlogsgravenstichting (YouTube) over Willem Arondéus.
• Bekijk een clip van de documentaire Willem and Frieda - Defying the Nazis (YouTube) van de Britse schrijver en acteur Stephen Fry, over Frieda Belinfante en Willem Arondéus