‘Postbus voor het statiegeld’ verovert harten

Kunstenaars Pablo Cantatore en Antonius Janssen bedachten de statiegeld donatiebak. Hun uitvinding viel al 2 keer in de prijzen.

De knalgele bak ziet eruit als een hippe brievenbus. Klein met een groot effect. De vondst helpt zogeheten statiegeldzoekers én draagt bij aan een duurzamere wereld. “We wilden iets ontwerpen met betekenis voor de maatschappij”, vertelt Cantatore. 

Aangrijpend beeld

Al voor de invoering van statiegeld op kleine blikjes en flesjes in 2023 zag het ontwerpduo dat steeds meer kwetsbare mensen vuilnisbakken doorzochten. Dat beeld greep hen aan. “Het is gestoord dat mensen geen dak boven hun hoofd hebben of eten kunnen kopen. Helaas wordt de groep die afvalbakken moet doorzoeken steeds groter, en dat is gevaarlijk. Ze kunnen gewond raken door glasscherven of ander vuil in de bakken. Daarnaast zorgt het voor extra zwerfafval als de prullenbak wordt opengebroken en afval naast de bak belandt.”

De donatiebak van Cantatore en Janssen lost die problemen op. Voorbijgangers kunnen hun blikje of flesje er makkelijk in kwijt. Via een laatje aan de onderkant zien statiegeldzoekers altijd in één oogopslag of er lege flesjes of blikjes in de bak liggen. Deze kunnen ze er dan veilig uit pakken. 

Het hardste applaus

Het verhaal van de twintigers raakte in september een gevoelige snaar tijdens het Circulair Impact Event in Alkmaar. Bij de jury, en bij het publiek. Na presentaties van 10 circulaire initiatieven klapte de zaal in de finale het hardst voor de statiegeld donatiebak. Daarmee was de overwinning een feit. De beloning: ondersteuning en advies ter waarde van € 7.200 vanuit het Programma Investeringsgereed innovatie MKB (PIM-NH), een initiatief van de provincie Noord-Holland. Eerder kreeg het duo al een innovatieprijs  van de gemeente Haarlem. 

Emotiespreker

“De impact van het winnen van een verkiezing is ongelooflijk waardevol”, weet Cantatore. “Vooral omdat er een groot netwerk van bestuurders en ondernemers bij aanwezig is. Daardoor krijg je zelfs maanden later nog reacties van geïnteresseerden. Misschien helpt het ook dat ik een emotiespreker ben. Ik praat altijd vanuit het hart. Humaniteit en respect zijn onze grootste drijfveren. Het is oneerlijk als mensen in prullenbakken moeten zoeken naar een statiegeldflesje. Wij willen meer sociale gelijkwaardigheid. Als dat je drijft, kun je circulaire doelstellingen halen.” 

Helpende hand

Hij doelt bijvoorbeeld op grondstoffen verzamelen door mensen te motiveren hun lege statiegeldflessen en -blikjes in te leveren. Die helpende hand is nodig, want inwoners brengen te weinig flessen en blikjes terug. Daarom reageerde Statiegeld Nederland, dat toeziet op de inzameling, ook zo enthousiast op het ontwerp van de 2 kunstenaars. Hun presentatie leidde tot een proef. En die proef zorgde voor meer enthousiasme. Daardoor staan de statiegeldbakken inmiddels op steeds meer plekken. 

“Haarlem, Amsterdam, Groningen, Capelle aan den IJssel, Purmerend, Noordwijk, Amstelveen, Leeuwarden, Woerden”, somt Cantatore op. “En de gemeenteraden van Rotterdam en Maastricht namen moties aan die oproepen onze bakken aan te schaffen. Dat is trouwens heel makkelijk. Gemeenten, inwoners en bedrijven kunnen online gratis een bak aanvragen. Die wordt 100% vergoed door Statiegeld Nederland.” 

De vervuiler betaalt

Cantatore benadrukt dat de bakken niet worden betaald met belastinggeld of subsidies, maar dat de vervuiler betaalt. Jaarlijks leveren consumenten ruim 400 miljoen flessen en blikjes namelijk niet in. Met het geld wat daardoor overblijft worden de donatiebakken betaald.

De ontwerpers hopen dat hun ‘postbus voor het statiegeld’ net zo’n icoon in het straatbeeld wordt als de oranje brievenbus. “Maar dat kunnen we niet alleen. Zoals elke startup hadden we veel moeite om voet aan de grond te krijgen. Gelukkig geloofde Statiegeld Nederland vanaf het begin heel erg in ons idee en gaf ons een kans.” 

Samen verantwoordelijk

Een ander compliment kregen ze van inwoners uit Amsterdam-Noord. Terwijl de gemeente de donatiebakken eerst niet wilde, begonnen zij een crowdfunding om de ‘statiegeldpostbussen’ naar hun buurt te halen. Cantatore: “Dat was zo mooi. Daaruit sprak duidelijk dat we samen de verantwoordelijkheid hebben om vervuiling te verminderen en mensen te helpen.”

Veilig verzamelen

Om de statiegeldzoeker te leren begrijpen voerden de kunstenaars “heel veel gesprekken” met dak- en thuislozen en mensen zonder een geldige verblijfsvergunning (ongedocumenteerden). Belangrijkste vragen: Wat heb je nodig om veilig blikjes en flesjes in te zamelen? En ondersteunt de donatiebak je daarbij? “Een belangrijke factor van humaniteit is autonomie”, stelt de ontwerper. “Met onze bak willen we mensen niets opleggen, maar ervoor zorgen dat ze veilig en op een waardige manier flesjes en blikjes kunnen verzamelen.”

Volgens Cantatore maken ook kinderen, alleenstaande ouders en gepensioneerden gebruik van de donatiebakken om iets bij te verdienen. “Sommigen halen 1.500 euro per maand op. In onze bakken worden nu soms ook zakjes geld achtergelaten. Dat mensen de donatiebakken al zien als een centraal punt om iemand te helpen vind ik heel bijzonder.”

Meer weten? Kijk dan op statiegeldbak.nl.  

Circulair Impact Event

Het Circulair Impact Event zet de nieuwste ontwikkelingen in het zonnetje. Ondernemingen kregen 19 september de kans om hun innovaties aan een breed publiek te presenteren. 10 ondernemers streden voor 2 finaleplekken. Tijdens de eindstrijd bepaalde het publiek wie de prijs voor meest innovatieve onderneming verdiende.