Bodemverontreiniging
De provincie zet zich in voor een veilige en schone bodem. De bodem in Noord-Holland is op sommige plaatsen zo vuil dat schoonmaak (sanering) nodig is. Vaak doen de vervuilers of eigenaren dit zelf. Als dat niet kan, kan de provincie dit overnemen. De provincie geeft voorrang aan locaties met risico’s voor mens en milieu (spoedlocaties) en grootschalige grondwaterverontreinigingen.
Zelf of laten saneren
Wilt u weten of een verontreinigde bodem gesaneerd moet worden, wilt u graven in verontreinigde grond of een bodem saneren? Neem dan contact op met de Omgevingsdienst in uw regio:
- Omgevingsdienst Noord-Holland Noord
- Omgevingsdienst IJmond
- Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied
- Omgevingsdienst Flevoland, Gooi & Vechtstreek
De omgevingsdiensten beheren ook het bodeminformatie-systeem, waarin staat welke bodeminformatie bekend is van een locatie.
Verantwoordelijkheden provincie
Per 1 januari 2024 geldt de Omgevingswet. In de Omgevingswet is de bodemkwaliteitszorg in grote mate aan gemeenten overgedragen. Voor bepaalde situaties blijft de provincie verantwoordelijk voor:
- Sanering spoedlocaties
- Diffuse bodemvervuiling
- Gebiedsgericht grondwaterbeheer
- Nazorg van gesaneerde locaties
Tevens heeft de provincie een regierol bij, en verantwoordelijkheid voor, de aanpak van verontreinigingen in het grondwater. De provincie gebruikt hiervoor Specifieke Uitkeringen van het Rijk.
Sanering spoedlocaties
In Noord-Holland zijn 94 spoedlocaties. Dit zijn ernstig vervuilde plekken die een risico vormen voor mens en milieu. Deze locaties zijn de afgelopen jaren aangepakt, zodat de risico’s nu beheerst zijn. De actuele situatie van deze locaties is te vinden op onderstaande kaart en in een lijst van 2023. Gemeenten zoals Alkmaar, Amsterdam, Haarlem en Zaanstad hebben eigen lijsten.
Bekijk de kaart spoedlocaties bodemverontreiniging
Meer informatie over bodemsanering en spoedlocaties staat op de site van het IPLO. Voor 2 saneringslocaties is een aparte projectpagina ingericht, Duin en Bosch te Castricum en Cindu te Uithoorn.
Voor vragen kunt u ook contact opnemen met het Servicepunt provincie Noord-Holland, telefoon: 0800 - 0200 600 (gratis) of e-mail: servicepunt@noord-holland.nl.
Diffuse bodemvervuiling
Diffuus lood in de bodem
Door eeuwenlang gebruik van lood zit er op verschillende plaatsen in Noord-Holland ook lood in de bodem. Dit heet diffuse loodverontreiniging. In ongeveer 25 gemeenten zijn gebieden waar de loodconcentraties hoger kunnen zijn. Zolang het lood niet in het lichaam terechtkomt, zijn hoge concentraties lood in de bodem geen probleem. Inname van lood kan een nadelig effect hebben op de ontwikkeling van de hersenen. Kinderen tot 6 jaar lopen hierbij het grootste risico. Zij kunnen lood binnenkrijgen door bijvoorbeeld hun vingers in hun mond te steken tijdens of na het spelen. In 2018 heeft Arcadis een analyse gemaakt van bestaande onderzoeksgegevens en zijn de aandachtsgebieden op de kaart gezet: Gebieden met verhoogde loodconcentraties.
De afgelopen jaren heeft de provincie onderzoek naar lood in de bodem op schoolpleinen, kinderspeelplaatsen en schooltuinen uitgevoerd en op basis hiervan locaties met risico’s gesaneerd.
Subsidie diffuus lood
In 2023 heeft de provincie een subsidieregeling geopend voor gemeenten. Gemeenten kunnen subsidie aanvragen om loodverontreiniging (diffuus lood) in aandachtsgebieden aan te pakken. Dit kan ook als de gemeente via een bodemkwaliteitskaart (na 2018) kan laten zien dat er in die gebieden een loodgehalte is van meer dan 390 mg/kg droge stof.
Gemeenten kunnen subsidie aanvragen voor verschillende activiteiten: het opstellen van een plan om diffuus lood aan te pakken, voor onderzoek naar of het saneren van de bodem en voor communicatie met inwoners over hoe ze risico’s kunnen verminderen.
De subsidieregeling eindigt per 31 december 2024. Gemeenten kunnen onder de Omgevingswet ook zelf een Specifieke Uitkering bodem van het Rijk aanvragen. Meer informatie en de provinciale regeling staat op deze pagina.
Diffuus lood, wat kunt u zelf doen?
Met eenvoudige adviezen kunt u het contact van kinderen met lood verminderen.
- Laat kinderen hun handen wassen na buitenspelen
- Laat kinderen niet spelen op onbedekte, vervuilde bodem
- Bedek de grond met (kunst)gras, planten of bestrating (het liefst waterdoorlatend)
- Gebruik een zandbak met schoon zand
- Kweek groenten en fruit in bakken met schone grond (potgrond of tuinaarde)
- Was zelfgekweekte groenten en fruit grondig
- Was uw handen na het tuinieren en voor het eten
- Houd grond buiten door schoenen uit te doen bij binnenkomst
- Stofzuig of dweil regelmatig
- Vervang oude loden waterleidingen
Voor vragen over lood en gezondheid kunt u terecht bij de GGD. Op www.bodemloket.nl en de websites van de omgevingsdiensten staat of in uw omgeving bodemonderzoek is gedaan. Zijn er geen gegevens over de bodemkwaliteit bekend, dan kan een ingenieurs-/adviesbureau bodemonderzoek uitvoeren. Is geen informatie over de bodem bekend en wordt op de locatie lood verwacht (oude binnenstad, oude dorpskern, oud-industrieel gebied), dan adviseert de provincie de gebruiksadviezen op te volgen.
PFAS in de bodem
PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn door de mens gemaakte stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen. PFAS kunnen een risico vormen voor de gezondheid van mensen, dieren en planten. Er zijn heel veel verschillende PFAS. Deze stoffen zitten ook in Noord-Holland in de grond en het grondwater. Uit onderzoek van de provincie blijkt dat PFOS en PFOA het meest voorkomen en bijna overal in lage gehalten aangetroffen worden. Andere PFAS, zoals GenX, komen in de provincie niet of nauwelijks voor. Kijk hier voor meer informatie over PFAS.
Gebiedsgericht grondwaterbeheer
Gebiedsgericht beheer ’t Gooi
In het Gooi zijn er problemen met vervuilde bodem en grondwater door oude industriële activiteiten. De vervuiling zit diep in de grond, omdat de bodem in het gebied makkelijk water en stoffen doorlaat. Daarom is door de provincie voor het Gooi een op maat gemaakte aanpak ontwikkeld samen met 6 gemeenten, het waterschap en 2drinkwaterbedrijven. Grondwaterbeheer het Gooi beschermt de kwaliteit van het grondwater, het water in natuurgebieden en in drinkwatergebieden.
Nazorg en beheer van gesaneerde locaties
Het is bij bodemsanering vaak niet mogelijk de gehele verontreiniging te verwijderen. Dit betekent dat er restverontreinigingen in de bodem achterblijven die beheerd moeten worden om er zeker van te zijn dat deze geen risico vormen. De nazorg en het beheer van de restverontreinigingen waarvoor de provincie verantwoordelijk is, laat de provincie uitvoeren door de gespecialiseerde organisatie Afvalzorg.
Landelijke afspraken
Er is de afgelopen jaren hard gewerkt om de bodemkwaliteit te verbeteren. Op sommige plekken is meer nodig. Daarom zijn er afspraken gemaakt tussen de rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen en bedrijven. Deze afspraken staan in verschillende convenanten en zijn vernieuwd in de Bestuurlijke Afspraken Bodem en Ondergrond 2023-2030.