Werkstuk basisonderwijs

Stappenplan

Stap 1

Probeer zoveel mogelijk informatie te vinden. Kijk bijvoorbeeld eens in je atlas, of je aardrijkskundeboek. En natuurlijk op internet. Schrijf de belangrijkste dingen die je tegenkomt op. Bijvoorbeeld:

• Wat is er zo bijzonder aan Noord-Holland?
• Is er veel industrie of landbouw?
• Wat voor grondsoorten vind je er?
• Lopen er veel belangrijke wegen, rivieren of spoorlijnen?
• Welke grote steden liggen er?
• Hoe zit het met de werkgelegenheid?
• Zoek ook iets over de geschiedenis van de provincie. Zoals in welk jaar de provincie Noord-Holland is ontstaan.

Stap 2

Maak daarna een lijstje van de dingen die je over de provincie wilt vertellen. Verdeel die dingen in verschillende hoofdstukjes. Meestal begin je met de geschiedenis van een onderwerp.

Stap 3

Zoek tot slot naar plaatjes van de provincie en zet die bij de tekst. Bijvoorbeeld een kaart van de provincie, of een foto van Schiphol of van een oude molen.

Geschiedenis

In 1815 werd Nederland verdeeld in provincies. Dat gebeurde met de grondwet voor de Verenigde Nederlanden. Maar de provincie Noord-Holland was daar nog niet bij. Noord-Holland werd in 1840 een eigen provincie.
In de geschiedenis van Noord-Holland staat water centraal. Voor 1600 bestond Noord-Holland voor bijna de helft uit water. Na 1600 pompten de bewoners stukken land droog met pompen. Vanaf 1800 werd dat allemaal veel groter aangepakt. Het water is vaak een vijand geweest voor de bewoners van Noord-Holland. Toch is er met dat water ook veel geld verdiend. Het water staat centraal in de geschiedenis van de handel.

Van Holland naar Noord-Holland

Achter de naam Noord-Holland zit een hele geschiedenis. In de 12e eeuw kwam de naam Holland voor het eerst voor. Het gebied heette graafschap Holland. Noord- en Zuid-Holland waren nog één gebied. In 1806 had Holland een koning: de Franse Lodewijk Napoleon. Holland bestond toen uit Amstelland en Maasland. Den Haag was de hoofdstad van Maasland.
Haarlem was de hoofdstad van Amstelland. De Fransen gingen weg in 1813. Twee jaar later werd Nederland verdeeld in provincies. Eén van de provincies was Holland. Pas in 1840 werd deze provincie gesplitst in Noord- en Zuid-Holland.

Handel

Water staat centraal in de Noord-Hollandse geschiedenis. Ook als je naar de handel kijkt. Eeuwen geleden had je in het gebied bijvoorbeeld al veel vissersdorpjes. Zoals Hoorn, Enkhuizen en Medemblik. In de 13e eeuw handelde Nederland al met het buitenland.
De vissersdorpjes werden haventjes. Boten voeren vanuit de havens met spullen naar het buitenland. Met de aanleg van het Noordzeekanaal rond 1870 ontstond een groot havengebied: IJmond. Bij de haven kwamen grote industrieën, zoals de Koninklijke Nederlandse Hoogovens (1918) in Velsen, dat nu Tata Steel heet.

Strijd tegen het water rond 1600

Rond 1600 bestond Noord-Holland voor bijna de helft uit water. Alkmaar lag aan zee, Den Helder lag op een eiland. Ten oosten van Noord-Holland lag de Zuiderzee. In 1602 begon Jan Adriaanszoon met het droogleggen van een groot meer: de Beemster. Om het gebied kwamen twee dijken. Tussen die dijken kwam een vaart. Met behulp van windmolens werd het water uit de Beemster gepompt. Het water kwam in de vaart en stroomde naar kanalen en rivieren. In 1612 was het gelukt: de Beemster was droog. Later zijn ook andere meren drooggemalen: de Schermer, de Wormer en de Purmer. Zoek die gebieden maar eens op in je atlas!

Strijd tegen het water na 1800

Vanaf 1600 werden veel meren drooggelegd. Met windmolens en dijken. Maar één meer was te groot om met molens droog te maken: het Haarlemmermeer. Hiervoor werden drie stoomgemalen gebruikt. Een stoomgemaal is een hele grote pomp die werkt op stoomkracht. Er is dus geen wind voor nodig. In 1852 viel het Haarlemmermeer droog. Zoek deze polder maar eens op in je atlas. Welke bekende luchthaven is daar gebouwd?

Bijzonderheden

De provincie Noord-Holland ligt voor het grootste deel aan zeeën en meren. Dat water heeft veel invloed gehad op de provincie. Bijvoorbeeld op de grondsoorten: in Noord-Holland vind je veel zeeklei. Ook nu speelt het water nog een grote rol. Sommige gebieden hebben te maken met permanente wateroverlast. Wist jij eigenlijk dat Haarlem de hoofdstad is van deze provincie? En niet Amsterdam, zoals veel mensen denken. Net als veel andere provincies heeft Noord-Holland een eigen volkslied.

Zeeën en meren

Weet jij waar Noord-Holland ligt? Noord-Holland ligt tussen Zuid-Holland, Utrecht, de Noordzee, de Waddenzee en het IJsselmeer. Er is dus heel veel water rondom deze provincie.
Vroeger was dat een probleem. De inwoners hadden veel last van overstromingen. Ze waren bang voor het water. Tegenwoordig hoeven de inwoners niet meer bang te zijn. Het water wordt nu goed tegengehouden, met dijken, pompen, gemalen en duinen bijvoorbeeld.

Grondsoorten

In Noord-Holland vind je veel zeeklei. Dit komt omdat de provincie onder de zeespiegel ligt. Vroeger stroomde het land bij vloed elke keer over. Er bleef dan steeds een laag klei achter: zeeklei. Inmiddels stroomt het land niet meer over. Daar zorgen de duinen en dijken wel voor.
Een andere grondsoort is laagveen. Dat is ontstaan uit dode water- en moerasplanten. Deze grondsoort vind je in droogmakerijen. Weet je wat een droogmakerij is? Een droogmakerij is een gebied dat vroeger zee of meer was. Het gebied is drooggemaakt met dijken, pompen en gemalen. Het is heel moeilijk om hier bruggen of tunnels te bouwen. Dat komt door het laagveen, dat is een zachte grondsoort.

Middelen van bestaan

In Noord-Holland vind je veel polders met vruchtbare grond. Die grond wordt gebruikt voor veeteelt en land- en tuinbouw. Ook de bloembollenteelt in Noord-Holland is heel bekend. De bloembollen worden vooral geteeld op de zandgronden. Denk bijvoorbeeld aan Julianadorp en omstreken. Verder is Noord-Holland een belangrijke doorvoerprovincie. Veel producten gaan via onze provincie de hele wereld over. Dat is al sinds de Gouden Eeuw zo. Veel mensen werken in het havengebied en op Schiphol. Wist je dat er op deze luchthaven bijna 55 miljoen mensen per jaar vertrekken of aankomen? Dat zijn dus duizenden mensen per uur!
Maar er worden via Schiphol ook goederen in- en uitgevoerd. Bijvoorbeeld speelgoed uit Hong Kong en auto’s uit Japan. Veel grote bedrijven willen graag hun hoofdkantoor vlakbij Schiphol hebben omdat het zo goed bereikbaar is. Voor al deze vluchten is natuurlijk veel personeel nodig. Denk aan stewardessen en stewards, verkeersleiders en douanepersoneel.

Hoofdsteden

Haarlem is de hoofdstad van Noord-Holland. En niet Amsterdam, zoals veel mensen denken. In Haarlem staat ook het provinciehuis, daar zit het bestuur van de provincie. Amsterdam is wel een hoofdstad. Het is de hoofdstad van Nederland.

Amsterdam

Ben je wel eens in Amsterdam geweest? Amsterdam is in de 13e eeuw ontstaan. Toen was het een klein vissersdorp. Daarna is het steeds groter geworden, nu is het de grootste stad van Nederland. Dat is te danken aan de gunstige ligging en aan de vele activiteiten op het gebied van handel en cultuur. Ook in de gebieden eromheen kwamen steeds meer mensen wonen en werken. Inmiddels is de stad het financiële centrum van Nederland. Nog steeds is de handel in Amsterdam belangrijk. Denk maar eens aan de haven. En Amsterdam is leuk als je houdt van cultuur (musea, theater, bioscopen, enzovoort). Ieder jaar komen er veel toeristen naar deze stad.

Feiten en cijfers

Noord-Holland heeft ruim 2,8 miljoen inwoners en telt 47 gemeenten. De Noord-Hollandse kust is 601 kilometer lang. Wil je meer weten? Ga dan naar de pagina Noord-Holland in cijfers.