Wormer- en Jisperveld, Engewormer en Wijdewormer

Het is een prachtig waterrijk natuurgebied, met veel bijzondere planten en dieren zoals de grutto, de roerdomp, de modderkruiper en unieke orchideeën. Helaas gaat het met de natuur en de waterkwaliteit steeds slechter. Ook kent het gebied uitdagingen op het gebied van stikstofuitstoot, bodemdaling, klimaat en landbouw. De provincie wil samen met belanghebbenden in het gebied oplossingen vinden voor deze uitdagingen.

Kijk op de kaart voor de grenzen van het gebied. (pdf, 116 kB)

Dit gebiedsproces gaat over het deel van het Wormer- en Jisperveld, Engewormer en Wijdewormer dat begrensd is door Natura 2000 en/of het Natuur Netwerk Nederland. Het gebiedsproces in de Kalverpolder is (tijdelijk) stilgelegd. Als daar ontwikkeling in komt, dan zal dat via deze website en de nieuwsbrief worden gedeeld. 

Het gebiedsproces

Hoe kunnen we in Wormer- en Jisperveld, Engewormer en Wijdewormer de natuur en de waterkwaliteit versterken, veenafbraak tegengaan, en tegelijkertijd ervoor zorgen dat er perspectief komt voor (agrarische) bedrijvigheid en mensen blijvend kunnen recreëren? Die vragen wil de provincie beantwoorden met behulp van een gebiedsproces. Tijdens het gebiedsproces maken belanghebbenden samen een toekomstperspectief met maatregelen die uitgevoerd kunnen worden om dit perspectief te realiseren.  

Opgaven

De provincie gaat met belanghebbenden aan de slag met 5 samenhangende wettelijke opgaven voor Wormer- en Jisperveld, Engewormer en Wijdewormer:  

• Afronden Natuurnetwerk Nederland (NNN) Het NNN verbindt natuurgebieden met elkaar, zodat planten en dieren zich makkelijker kunnen verspreiden en een groter leefgebied krijgen. De grenzen van het NNN zijn in 1990 door het Rijk ingetekend. In Wormer- en Jisperveld, Engewormer en Wijdewormer moet nog zo’n 140 van de in totaal 1536 hectare NNN worden ingericht als natuur.   
• Herstellen, behouden en versterken van Natura 2000-gebieden. Voor ieder Natura 2000-gebied in Nederland zijn opgaven vastgelegd, zo ook voor Wormer- en Jisperveld. In deze polders wordt gestreefd naar een betere waterkwaliteit en diversiteit in landschap. Dat is nodig voor het in stand houden van de verschillende en aantallen soorten planten en dieren. Op deze paginaleest u meer over het Natura 2000-beheerplan voor Wormer- en Jisperveld.
• Verbeteren van de leefomgeving van weidevogels. Het gebied staat bekend om de weidevogels. In het voorjaar strijken de weidevogels neer om in de polder te broeden. Helaas is het aantal weidevogels in dit gebied, net als in de rest van Nederland, de afgelopen jaren minder geworden. Daarom heef de provincie Noord-Holland een actieplan gemaakt voor het behoud van de weidevogels. Om van het Wormer- en Jisperveld, Engewormer en Wijdewormer weer een betere leefomgeving te maken voor de weidevogels, is het bijvoorbeeld belangrijk om de graslanden te verbeteren.  
• Tegengaan van veenafbraak. De combinatie veen in de bodem en onderbemalingen (het kunstmatig verlagen van het waterpeil) is een probleem in het gebied. Dit zorgt voor uitstoot van broeikasgassen, zoals CO2. Volgens het Klimaatakkoord van Parijs moet Nederland tot 2030 de uitstoot van broeikasgassen in alle veenweidegebieden met 1 megaton verlagen door bodemdaling tegen te gaan. Andere vervelende bijkomstigheden van veenafbraak zijn een verslechtering van de waterkwaliteit en bodemdaling.  
• Verbeteren van de waterkwaliteit. De Kaderrichtlijn Water(KRW) is Europese regelgeving voor het realiseren en behouden van schoon en gezond oppervlakte- en grondwater in heel Europa. Deze ‘goede toestand’ moet uiterlijk in 2027 zijn behaald. Een verbeterde waterkwaliteit moet in dit gebied oeverafkalving en veenafbraak tegengaan, zorgen voor nieuwe verlanding (aangroei van veen) en de bijbehorende begroeiing en toename van onderwaterplanten.

Kenmerken van het gebied

Voor alle wettelijke opgaven moeten we bepalen wat nodig en mogelijk is in het gebied. Bij het uitvoeren van de wettelijke opgaven moeten we ook rekening houden met het behoud van drie belangrijke kenmerken van het gebied, namelijk:

• Agrarische functie. De bijzondere natuur in het gebied wordt voor een groot deel beheerd door agrariërs. Omdat de kwaliteit van de natuur steeds minder wordt, wordt het steeds moeilijker en duurder voor agrariërs om de natuur goed te beheren. Bij het realiseren van de wettelijke opgaven moeten we dus perspectief kunnen bieden voor de agrarische bedrijvigheid.
• Karakteristiek landschap met cultuurhistorie. Grote delen van het gebied zijn Bijzonder Provinciaal  Landschap (BPL). Dit zijn landschappen waarop we extra zuinig zijn vanwege hun bijzondere eigenschappen en waarde voor mens en dier. Bij het realiseren van de wettelijke opgaven, moeten we daarom ook rekening houden met het beschermen van het open en karakteristieke landschap met cultuurhistorische elementen.
• Recreatieve functie. Ook moeten we rekening houden met de recreatieve waarde van het gebied. Er moet ruimte blijven om te recreëren in het gebied, maar tegelijkertijd moeten we zeker voorkomen dat de kwetsbare natuur verder achteruitgaat door verstoring door recreatie.

Samenwerking

Voor de uitwerking van het gebiedsproces zijn externe partijen BWZ Ingenieurs en BoschSlabbers Landschapsarchitecten geselecteerd. Daarnaast is een werkgroep gevormd bestaande uit vertegenwoordigers van organisaties als het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, de gemeenten Wormerland, Natuurmonumenten, LTO Noord en de agrarische natuurvereniging Water, Land en Dijken. Ook sluit er bij de werkgroepen een vertegenwoordiging aan van mensen die kleine private eilandjes bezitten in het gebied.  

Stappen in het gebiedsproces

Het Wormer- en Jisperveld en de Kalverpolder is een van de gebieden waar de provincie werkt met een gebiedsproces, gebaseerd op de algemene werkwijze 'Integrale gebiedsprocessen landelijk gebied Noord-Holland' (pdf, 53,6 kB). De werkwijze bestaat uit 3 fasen:

1. Verkenningsfase
   Momenteel zitten we in de verkenningsfase waarbij we de opgaven en belanghebbenden in kaart brengen. De verkenningsfase resulteert in een toekomstperspectief en plan van aanpak waarin de opgaven en contouren van het verdere gebiedsproces staan beschreven.   
    
2. Planvormingsfase
   In deze fase stellen de belanghebbenden op basis van de resultaten uit de verkenningsfasen een inrichtings- en beheerplan op. Daarin is de concrete invulling van de opgaven op een gebiedskaart vastgelegd en is uitgewerkt hoe natuur duurzaam wordt beheerd.
    
3. Realisatiefase
   Na de vaststelling van het inrichtings- en beheerplan door Gedeputeerde Staten start de uitvoering en worden concrete maatregelen genomen. Wanneer maatregelen al eerder uitvoerbaar zijn dan gebeurt dat (bijvoorbeeld natuurbeheer- en natuurherstelmaatregelen).

Voortgang

Momenteel worden door de provincie en de werkgroep opgaven in kaart gebracht en invulling gegeven aan de opzet van het gebiedsproces. Voor het gebied brengen we in kaart wat het in de praktijk betekent voor het gebied als we de opgaven uitvoeren. Zo kijken we bijvoorbeeld wat de knelpunten zijn, wat zou er moeten veranderen, en wat de gevolgen zijn voor de belanghebbenden. Zodra hierover meer bekend is delen we dat op deze pagina. We houden u ook graag op de hoogte via de nieuwsbrief waarvoor u zich kunt aanmelden.

Bent u grondeigenaar, ondernemer, boer of inwoner? En heeft u interesse in een gesprek over het gebiedsproces en om uw persoonlijke (bedrijfs)situatie te bespreken? Neem dan contact op via wjk@noord-holland.nl.

Programma Laag Holland

Het Wormer- en Jisperveld, Wijdewormer en Engewormer is een van de deelgebieden binnen het programma Laag Holland. De gebieden die onder dit programma vallen, hebben vergelijkbare uitdagingen die niet op zichzelf kunnen worden opgelost. Het programma Laag Holland faciliteert de processen in deelgebieden, door coördinatie, afstemming en regie van de regiegroep Laag Holland.