Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld en Twiske

Het Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld en Twiske (IVOT) is een bijzonder gebied. Hier wonen en werken al eeuwenlang mensen in een veenweidelandschap met kwetsbare planten en dieren.

Zo broeden de watersnip, grutto, en kievit broeden hier graag op de bloemrijke graslanden. Daar waar het water helder is, kun je de beschermde bittervoorn, kleine modderkruiper en rivierdonderpad verwachten. In het recreatie- en natuurgebied Twiske komen zwemmers, duikers, surfers en natuurliefhebbers samen, en zijn in de stillere gebieden ook moeras-, riet- en watervogels op hun plek.

Hoe kunnen we in dit landschap de natuur en de waterkwaliteit versterken, bodemdaling tegengaan, en tegelijkertijd ervoor zorgen dat (agrarische) bedrijven toekomstbestendig zijn en mensen blijvend kunnen recreëren? Die vragen wil de provincie beantwoorden met behulp van een gebiedsproces.

• Waarom een gebiedsproces?
• Samenwerking
• De stappen in een gebiedsproces
• De opgaven
• Aparte aanpak per deelgebied
• Contact en planning
• Programma Laag Holland

Foto: Oostzanerveld

Waarom een gebiedsproces?

De provincie wil samen met belanghebbenden in het gebied oplossingen vinden voor bestaande uitdagingen, kansen in kaart brengen en duidelijkheid creëren over de toekomst. Dat kan door samen een gebiedsproces te doorlopen. Tijdens dit proces maken de belanghebbenden samen een toekomstperspectief, inrichtingsplan en beheerplan, en voeren ze dit uit. Daarbij sluit het gebiedsproces zoveel mogelijk aan op initiatieven die al lopen in de gebieden. Met als uiteindelijk doel een sterker, vitaler en toekomstbestendig IVOT.

Samenwerking

Samenwerking vergroot de kans op oplossingen die voor nu en in de toekomst (blijven) werken. Voor IVOT zijn de belanghebbenden onder andere de gemeenten, het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, de terreinbeherende organisaties Staatsbosbeheer, Landschap Noord-Holland en Recreatie Noord-Holland, LTO, Vereniging Behoud Boeren Waterland, agrarische natuurvereniging Water, Land & Dijken, individuele agrariërs en andere grondeigenaren, en de provincie zelf. Lees op de website van Water, Land & Dijken en website van LTO Noord meer over hun betrokkenheid bij het gebiedsproces.

De stappen in een gebiedsproces

IVOT is 1 van de gebieden waar de provincie werkt met een gebiedsproces, gebaseerd op de algemene werkwijze 'Integrale gebiedsprocessen landelijk gebied Noord-Holland'. Lees hier de bijbehorende brief aan Provinciale Staten. De werkwijze bestaat uit 3 fasen:

1. Verkenning

De belanghebbenden stellen in de verkenningsfase samen een toekomstperspectief op voor het gebied. Dit toekomstperspectief bestaat uit:

• Een uitwerking van de opgaven voor het gebied.
• Een visie op het gebied.
• Een plan van aanpak hoe deze opgaven en visie samen met belanghebbenden nader uit te werken in de planvormingsfase en vervolgens te realiseren.  

Hiervoor vindt onder andere een eerste analyse van de natuurambities en begrenzing van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) plaats, aangevuld met andere nodige onderzoeken.

2. Planvorming

In deze fase stellen de belanghebbenden, op basis van het toekomstperspectief, onder andere een inrichtings- en beheerplan op. Daarin is de concrete invulling van de opgaven op een gebiedskaart vastgelegd en is uitgewerkt hoe natuur duurzaam wordt beheerd.

3. Realisatie

Na de vaststelling van het inrichtings- en beheerplan door Gedeputeerde Staten (GS) start de uitvoering en worden concrete maatregelen genomen. Wanneer maatregelen al eerder uitvoerbaar zijn, dan gebeurt dat (bijvoorbeeld natuurbeheer- en natuurherstelmaatregelen). 

De opgaven

In het gebiedsproces gaan de belanghebbenden in elk geval aan de slag met 5 wettelijke (inter)nationale opgaven. In de verkenningsfase worden deze opgaven voor elk gebied verder uitgewerkt. De opgaven zijn:

1. Natuurnetwerk Nederland: afronden van het netwerk en de bijbehorende natuurverbindingen.
2. Natura 2000-doelen: behouden en vergroten van (beschermde) leefgebieden en diersoorten.
3. Vermindering stikstofuitstoot.
4. Daling van broeikasgassen door een vermindering van bodemdaling.
5. Kaderrichtlijn Water (KRW)doelstellingen.

In Twiske is alle NNN al gerealiseerd. Omdat het Twiske alleen een vogelrichtlijn-gebied is en geen habitatrichtlijn, kent het Twiske ook geen directe stikstofopgave. De andere opgaven gelden wel voor het Twiske. Download hier een nadere uitwerking van de opgaven.

De verwachting is dat zowel vanuit het Nationaal Programma Landelijk Gebied als het Provinciaal Programma Landelijk Gebied deze bestaande opgaven ook verder worden geconcretiseerd en/of andere opgaven volgen.

Aanvullende opgaven 

Naast de wettelijke opgaven, kunnen belanghebbenden ook samen besluiten om aanvullende opgaven mee te nemen in het gebiedsproces. Zo wordt rekening gehouden met specifieke uitdagingen en mogelijkheden voor elk gebied.

Aparte aanpak per deelgebied

In Ilperveld, Varkensland en Oostzanerveld start in ieder gebied een eigen gebiedsproces, waarbij kennis en ervaring onderling wordt uitgewisseld. Dit komt omdat ieder gebied haar eigen karakter en dynamiek heeft. Daarnaast zijn er verschillen in belanghebbenden tussen de gebieden.

Contact en planning 

Ilperveld

In het Ilperveld start naar verwachting eind 2024 het gebiedsproces. Eerder was de verwachting dat halverwege 2023 het gebiedsproces zou starten. Op basis van de ervaringen in het Oostzanerveld is besloten hier nog mee te wachten totdat er meer capaciteit beschikbaar is. Zodra de procesmanager voor dit gebiedsproces bekend is, worden de contactgegevens hier gedeeld. In het Ilperveld zijn al diverse initiatieven die een relatie hebben met de opgaven, zoals het project Groeiend Veen van Landschap Noord-Holland. 

Varkensland

Het is nog niet bekend wanneer in Varkensland een gebiedsproces gaat starten. Zodra de procesmanager voor dit gebiedsproces bekend is, worden de contactgegevens hier gedeeld.

Oostzanerveld

In het Oostzanerveld is de provincie in 2021 gestart met het gebiedsproces. De procesmanager is Jenneke Bijl-Segers. Zij is bereikbaar voor vragen en tips voor kansen in het gebied via oostzanerveld@noord-holland.nl. Lees meer over deze aanpak en de huidige stand van zaken.

Twiske

Doordat de opgaven voor de provincie Noord-Holland in Twiske beperkt zijn, komt hier waarschijnlijk geen gebiedsproces. Wel zal de provincie proberen een wisselwerking te bewerkstellingen, waarbij activiteiten, ervaringen en kennis uit de andere gebiedsprocessen ten goede komen aan de ontwikkelingen in Twiske en andersom.

Programma Laag Holland

IVOT is een van de deelgebieden binnen het programma Laag-Holland. De gebieden die onder dit programma vallen, hebben vergelijkbare uitdagingen die niet op zichzelf kunnen worden opgelost. Het programma Laag Holland faciliteert de processen in deelgebieden, door coördinatie, afstemming en regie van de regiegroep Laag Holland.