Invasieve exoten

De provincie beschermt de Noord-Hollandse flora en fauna onder meer door het bestrijden van invasieve exoten. Dit zijn dieren en planten die hier oorspronkelijk niet vandaan komen en zich erg snel kunnen verspreiden. Eenmaal in de natuur kunnen deze exoten de oorspronkelijke soorten verdringen en onze lokale natuur aantasten.

Invasieve exoten vormen een bedreiging voor de biodiversiteit in natuurgebieden. “Vaak komen dit soort planten en dieren door menselijk handelen in onze natuur terecht”, vertelt Carlijn van der Baan, beleidsadviseur Groen van de provincie Noord-Holland. “Een tropische aquariumplant die mensen in het water gooien. Een schildpaddensoort uit het tuincentrum die in de natuur wordt uitzet, omdat de eigenaar het dier de vrijheid gunt. Of kleine beesten die uit verre landen via handelsroutes met zeecontainers en vrachtwagens meeliften.”

Watercrassula op Texel

Er zijn veel verschillende soorten invasieve exoten, van de nijlgans tot reuzeberenklauw. Elke soort vraagt een andere bestrijdingsmethode. Soms kan dit relatief eenvoudig. Bij een kleine besmetting is weghalen van de invasieve exoot dan vooral preventief. Maar soms gaat het om een wijdverspreid probleem dat moeilijk is in te dammen. Zo vormt de woekerende waterplant cabomba al jaren een bedreiging voor de waterrecreatie en natuur in het Oostelijk Vechtplassengebied. 
 

Klik op de afbeelding om de video over de bestrijding van watercrassula op Texel te bekijken (YouTube).

Op Texel is de watercrassula weer een doorn in het oog. Van der Baan: “Dat is een waterplant die oorspronkelijk in Australië voorkomt en hier wordt gebruikt in aquariums. Sommige mensen gooien die planten vervolgens in de natuur. Met alle gevolgen van dien. Zelfs een snippertje plant van 3 millimeter onder een schoenzool kan leiden tot een ware plaag in een natuurgebied. Binnen de kortste keren groeit hij uit tot enorme, dichte matten op het water die geen zonlicht doorlaten en andere vormen van leven onmogelijk maken, zoals de rugstreeppad, oeverkruid en dwergvlas. Het is dus echt een bedreiging voor onze natuur en biodiversiteit. Bij een brandhaard moet je snel ingrijpen, anders rijzen de kosten de pan uit en is bestrijding niet meer te doen.”  

Spaanse witkopeend

Soms komen ook 2 diersoorten tegenover elkaar te staan, zoals de rosse stekelstaart die kan kruisen met de Spaanse witkopeend. Hierdoor wordt de witkopeend bedreigd. Om de inheemse planten en dieren te beschermen, hebben de lidstaten van de Europese Unie dan ook onderling afspraken gemaakt over ongeveer 70 invasieve plant- en diersoorten die in Europa voorkomen. Deze lijst wordt voortdurend uitgebreid. Van der Baan: “Natuur houdt zich nu eenmaal niet aan grenzen, dus moeten de Europese landen er samen voor zorgen dat inheemse soorten als de Spaanse witkopeend worden beschermd.”

In het kader van de Wet natuurbescherming is het bestrijden van de door de EU aangewezen soorten overgedragen aan de provincies. Uitzonderingen zijn de Chinese wolhandkrab, uitheemse rivierkreeften en de beverrat. Van der Baan: “Zij vallen onder de visserijwetgeving en zijn dus de verantwoordelijkheid van het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij (LNV). Bij de bever- en muskusrat zijn juist de waterschappen aan zet. Dat maakt de aanpak van invasieve exoten soms best ingewikkeld en uitdagend.”

 
Foto: Amerikaanse rivierkreeft (Bron: Waarneming.nl – Anneke van Lijnschoten)

Maatwerk

Vooral de Natura2000-gebieden in Noord-Holland zijn kwetsbaar voor deze ‘exotische indringers’. De provincie wil deze gebieden met een bijzondere natuurwaarde dan ook behouden en beschermen. Het bestrijden van invasieve exoten kan de natuur echter in sommige gevallen juist beschadigen. Niets doen is soms zelfs de beste optie, zo zegt Van der Baan: “Bij invasieve exoten denk je al snel aan bestrijden en weghalen, maar soms gaat dit ten koste van onze kwetsbare natuurgebieden. Helemaal weghalen gaat in sommige gevallen niet meer lukken. Dan is het beter om te accepteren dat een exoot voortaan deel uitmaakt van onze natuur en te focussen op het versterken van de omliggende gebieden en biodiversiteit. Bestrijding van exoten is dan ook maatwerk: we kijken per gebied wat nodig is.” 

Samen met gemeenten en beheerders

Bij het maken van afspraken over de aanpak werken de provincie, gemeenten en natuurbeheerders samen. Zo kan de provincie opdracht geven om bepaalde exoten te bestrijden of beleid ontwikkelen voor het versterken van de natuur (zoals in het Masterplan Biodiversiteit). De provincie kan ook financieel een bijdrage leveren of helpen in het uitwisselen van kennis. Van der Baan: “Helaas bestaat voor invasieve exoten nog geen structurele, landelijke monitoring. Het probleem is dus moeilijk in kaart te brengen. Als provincie zijn we daarom afhankelijk van beheerders. Zij kennen hun gebied het beste en zijn dus onze ogen in het veld.” 

Ook waarnemingen van inwoners en wandelaars zijn belangrijk bij het in kaart brengen en bestrijden van invasieve exoten. Zij kunnen bijvoorbeeld helpen door foto’s van exoten te plaatsen op de website Waarneming.nl.