Regionale bestuurskracht Zaanstreek-Waterland
De regio Zaanstreek-Waterland bestaat uit 7 gemeenten: Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Purmerend, Waterland, Wormerland en Zaanstad.
Vergroot kaart Zaanstreek-Waterland (pdf, 2 Mb)
De provincie vindt het van belang dat de gemeenten hun keuzes voor samenwerking en bestuurskrachtversterking maken in een regionale context. De ontwikkelingen moeten elkaar niet in de weg zitten, maar bijdragen aan bestuurskrachtige gemeenten en een sterkere regio. Restproblematiek moet worden voorkomen. De provincie blijft de gemeenten daarom stimuleren om in hun processen de regionale context in het oog te houden.
Toekomstperspectief op samenwerking in Zaanstreek-Waterland
GS maakt zich zorgen over een aantal gemeenten in de regio en over de regio in het algemeen. Met name over in hoeverre de kleinere gemeenten de komende vijf tot tien jaar in staat blijven de groeiende hoeveelheid aan gedecentraliseerde taken uit te voeren, de dienstverlening aan inwoners en ondernemers in stand te houden en om voldoende capaciteit en kwaliteit in te zetten voor de organisaties om de belangen te behartigen in de (boven) regionale verbanden en in Gemeenschappelijke Regelingen waarin deelgenomen wordt.
Het is nodig om een gezamenlijke stip op de horizon op te stellen: een gedragen bestuurlijke visie op de regio, die ook richting geeft in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022. Na bestuurlijk regionaal overleg met (een delegatie) van de acht colleges uit de regio en de provincie op 7 december 2020 is afgesproken te werken aan een gezamenlijk toekomstperspectief op samenwerking in de regio. Het verslag hiervan leest u hier (pdf, 69 Kb). Het perspectief duidt de manier van samenwerking en (lokale) kwaliteit die nodig is om zowel de regionale inhoudelijke ambities te realiseren als de reguliere lokale gemeentelijke taken te borgen. Maar ook wat de mogelijke organisatorische en bestuurlijke gevolgen zijn om hieraan te voldoen.
In maart 2021 zijn de acht gemeenteraden verzocht om dit initiatief op te pakken. Het verzoek aan de raden vind u hier (pdf, 2 Mb). De reacties van de gemeenteraden op dit verzoek leest u in dit overzicht (pdf, 8 Mb). Gedeputeerde Staten hebben gesprekken gevoerd met regionale vertegenwoordigers en met individuele gemeenten. Meerdere gemeenten zijn om moverende redenen bezig hun bestuurlijke toekomst in kaart te brengen (Landsmeer, Oostzaan, Wormerland). De bestuurskracht van de gemeente, ook in regionaal perspectief komt in elk proces aan de orde. Gemeenten en provincie blijven hierover met elkaar in gesprek.
Fusie Beemster en Purmerend
Sinds 2014 werkten de voormalig gemeente Beemster en gemeente Purmerend intensief samen; Beemster heeft sinds 2014 al haar ambtenaren ondergebracht bij Purmerend. Op 9 januari 2018 heeft de gemeenteraad van Beemster besloten dat zij een bestuurlijke fusie met Purmerend wil realiseren in de raadsperiode 2018-2022. Op 27 september 2018 heeft de gemeenteraad van Purmerend ingestemd met de intentie om te fuseren met de gemeente Beemster per 1 januari 2022. Op 26 september 2019 hebben beide gemeenteraden ingestemd met het herindelingsontwerp. Het herindelingsontwerp lag van 1 oktober tot 27 november ter inzage. Het herindelingsadvies is op 27 februari 2020 door beide gemeenteraden vastgesteld en daarna door de colleges naar de provincie opgestuurd. GS stelden op 11 mei 2020 een concept-zienswijze op het herindelingsadvies vast, dat op 15 juni 2020 is besproken in de commissie EFB. Vervolgens hebben GS op 30 juni 2020 een definitieve zienswijze vastgesteld en samen met het herindelingsadvies opgestuurd naar de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De minister maakt evan het advies een wetsontwerp dat behandeld is in de ministerraad, de Raad van State, de Tweede Kamer en de Eerste Kamer. Na de parlementaire behandeling is de fusie tot de nieuwe gemeente Purmerend per 1 januari 2022 een feit.
Wat vooraf ging in de regio (vanaf 2016)
In de regio Zaanstreek-Waterland wordt al enige jaren discussie gevoerd over de bestuurlijke toekomst. In 2016 is de nieuwe gemeente Edam-Volendam ontstaan. De gemeenten Wormerland en Oostzaan werken sinds 2010 als OVER-gemeenten samen. De afgelopen jaren hebben zij partners gezocht om hun samenwerkingsvorm robuuster te maken. Tot op heden nog zonder resultaat. Uit rapporten is gebleken dat Landsmeer en Waterland bestuurskrachtversterking nodig hebben. Een poging om als 5 gemeenten Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Waterland en Wormerland in de zogenaamde G5 nauwer te gaan samenwerken, is in 2017 gestrand.
Op 23 en 30 mei 2018 heeft de provincie bijeenkomsten georganiseerd voor de colleges en gemeenteraden van Edam-Volendam, Landsmeer, Oostzaan, Waterland en Wormerland. De opbrengst van beide bijeenkomsten is verwoord in een brief (pdf, 179 Kb) die is verstuurd naar de 5 colleges en raden. In het voorjaar van 2019 vonden gesprekken plaats met de gemeenteraden van Landsmeer, Waterland en Edam-Volendam over de stand van zaken. Over deze gesprekken stuurden GS deze brief (pdf, 237 Kb).
De gemeenteraad van Landsmeer heeft op 23 mei 2019 besloten een bestuurlijke fusie na te streven, in ieder geval met Waterland en mogelijk ook met Oostzaan en Wormerland. Als een bestuurlijke fusie niet haalbaar blijkt, is onder voorwaarden een ambtelijke fusie voor de raad bespreekbaar. Vanwege de verslechterde financiële situatie en kwetsbare positie van Landsmeer heeft het college van Landsmeer de provincie op 16 juni 2020, via een brief, verzocht om overleg. De reden hiervoor is dat geen uitvoering kan worden gegeven aan het besluit tot een bestuurlijke fusie. In dit verslag (pdf, 70 Kb) leest u over het overleg dat hierover op 2 september 2020 is gevoerd.
Vanwege de noodzaak om een bestuurlijke fusie aan te gaan, voerde het college van Landsmeer oriënterende gesprekken met de colleges van Purmerend en Amsterdam over de mogelijkheden van een bestuurlijke fusie. Het college heeft de uitkomsten van de gesprekken gedeeld met de gemeenteraad. Meer informatie over het proces van de gemeente Landsmeer.
In de gemeente Waterland is in 3 fases gewerkt aan een raadsbesluit in februari 2020. Op 22 oktober 2019 besloot het college de gemeenteraad twee varianten voor te leggen:
- een besluit tot een bestuurlijke fusie met Edam-Volendam en Landsmeer per 1-1-2023
- zelfstandig blijven en het nemen van de financiële verantwoordelijkheid door het structureel beschikbaar stellen van een bedrag van 1 miljoen euro.
Het college had een duidelijke voorkeur voor een bestuurlijke fusie met Edam-Volendam en Landsmeer, maar daarvoor bleek in de gemeenteraad te weinig draagvlak. Op 27 februari 2020 besloot de gemeenteraad van Waterland om geen bestuurlijke en ambtelijke fusie na te streven, maar een bestendig zelfstandig Waterland.
De gemeenten Oostzaan en Wormerland hebben een evaluatie laten uitvoeren van hun samenwerking. Dit onderzoek moest antwoord geven op de vraag of de intensivering van de samenwerking van de OVER-gemeenten voldoende is voor een duurzame zelfstandige toekomst van Oostzaan en Wormerland. Eind januari 2020 is het eindrapport opgeleverd. Gedeputeerde Staten (GS) zijn in gesprek met beide colleges, omdat de provincie zorgen heeft over de toekomstbestendigheid van de OVER-gemeenten. Beide gemeenten bezinnen zich momenteel over de eigen bestuurlijke toekomst.
Meer informatie
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Martine van der Klugt, telefoon: 023 - 514 33 91, e-mailadres: asperenm@noord-holland.nl of Jeroen Pistor, telefoon: 023 - 514 47 93, e-mailadres: pistorj@noord-holland.nl.
