Toezicht op financiën

De provincie houdt toezicht op de wijze waarop gemeenten en gemeenschappelijke regelingen met hun geld omgaan. Dit financieel toezicht is een wettelijke taak, opgedragen aan Gedeputeerde Staten (GS), het dagelijks bestuur van de provincie.

Begroting inzenden

De gemeenteraad of het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling moet ervoor zorgen dat de begroting structureel en reëel in evenwicht is of dat dit in de eerstvolgende jaren tot stand zal worden gebracht (artikel 189 van de Gemeentewet). De begroting, de jaarrekening, IV3 en overige relevante stukken moeten jaarlijks worden opgestuurd naar de provincie. De begroting inclusief meerjarenraming moet uiterlijk 15 november van het jaar dat vooraf gaat aan het begrotingsjaar worden ingezonden (voor gemeenschappelijke regelingen geldt 15 september) en de jaarrekening uiterlijk 15 juli van het jaar volgend op het verantwoordingsjaar. In december van elk jaar nemen GS voor elke medeoverheid een besluit over de toezichtvorm voor het komende jaar. Zij kunnen besluiten tot repressief of preventief toezicht.

Repressief toezicht

Is de begroting naar het oordeel van GS structureel en reëel in evenwicht, dan valt de medeoverheid onder repressief toezicht (toezicht achteraf). Deze vorm van toezicht is het uitgangspunt. Structureel en reëel in evenwicht betekent dat de begroting voldoet aan bepaalde eisen. De belangrijkste daarvan is dat voor het betreffende begrotingsjaar de structurele lasten zijn gedekt door structurele baten. Incidentele lasten mogen gedekt worden door zowel structurele als door incidentele baten. In geval van repressief toezicht delen GS vóór 1 januari aan de medeoverheid mee dat haar begroting onder repressief toezicht valt. Ook als GS dat niet of te laat doen, valt de medeoverheid voor dat jaar onder repressief toezicht. Een medeoverheid onder repressief toezicht blijft wel alle documenten uit de budgetcyclus aan de provincie sturen. Dit om de toezichthouder in staat te stellen de ontwikkelingen rond de financiën van de medeoverheid te blijven volgen.

Preventief toezicht

Preventief toezicht wordt ingesteld wanneer de begroting niet structureel en reëel in evenwicht is en de meerjarenraming niet aannemelijk maakt dat er een herstel van het evenwicht komt. Het instellen van preventief toezicht is tevens mogelijk indien de termijn van inzending van de begroting en/of jaarrekening wordt overschreden. Preventief toezicht is de uitzondering. GS delen het besluit om de medeoverheid onder preventief toezicht te plaatsen vóór 1 januari aan de medeoverheid mee. Als er preventief toezicht is ingesteld dienen de begroting en de begrotingswijzigingen vooraf ter goedkeuring aan GS te worden voorgelegd. De medeoverheden dienen genoemde besluiten binnen twee weken na vaststelling aan de toezichthouder te zenden. Op basis van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) moeten GS binnen 13 weken na de verzending een besluit over de goedkeuring nemen. Zij kunnen hun besluit één keer met 13 weken verdagen. Indien die termijn niet wordt gehaald, is het besluit automatisch goedgekeurd. Met het goedkeuringsinstrument kunnen GS ingrijpen in de financiën van een medeoverheid . Zij kunnen goedkeuring onthouden als de begroting of een begrotingswijziging in strijd met het recht of het algemene financiële belang is.

Financieel toezicht bij herindeling

Wanneer een besluit tot herindeling (fusie) van 2 of meer gemeenten is genomen, vallen betreffende gemeenten onder preventief toezicht. In dat geval moeten naast de begroting en de begrotingswijzigingen ook nog andere besluiten met financiële gevolgen door GS worden goedgekeurd. Deze besluiten worden afzonderlijk door GS aangewezen. Dit toezicht vloeit voort uit de Wet algemene regels herindeling (arhi).

Begroting 2022

Alle gemeenten zijn erin geslaagd om voor 2022 een structureel en reëel sluitende (meerjaren) begroting vast te stellen. Het preventieve toezicht geldt bij enkele gemeenten wel als gevolg van (voorgenomen) samenvoegingen: Heerhugowaard, Langedijk en Weesp.

Aanleveren informatie

De informatie aan de provincie kan via dit formulier worden geüpload. 

Of schriftelijk via:
Provincie Noord-Holland, Kabinet, sector Interbestuurlijk Toezicht (IBT)
Postbus 3007
2001 DA Haarlem