“We moeten onze inwoners niet als experiment gebruiken”

Voor het eerst sinds zijn benoeming als commissaris van de Koning ging Arthur van Dijk op ambtsbezoek in de grootste gemeente van de provincie: Amsterdam.

De ontvangst door burgemeester Femke Halsema op woensdag 10 juli is hartelijk, met een brede lach en stevige omhelzing. Als 2 vrienden die elkaar lange tijd niet hebben gezien en nodig moeten bijpraten. In werkelijkheid zien de commissaris van de Koning in Noord-Holland en de burgemeester van de grootste gemeente in de provincie elkaar natuurlijk zeer regelmatig. Toch was dit het eerste officiële ambtsbezoek van Arthur van Dijk aan Amsterdam. Het laatste formele bezoek van een commissaris aan de hoofdstad was in 2016, 2 jaar vóór Van Dijk en Halsema in hun huidige functies aantraden. 

Commissarissen van de Koning bezoeken in hun 6-jarige ambtstermijn alle gemeenten in hun provincie. En met een mogelijke tweede termijn van zowel Van Dijk en Halsema in aantocht, werd een officieel bezoek dus hoog tijd. "Eindelijk!", sprak Halsema dan ook met een knipoog, terwijl Van Dijks dienstauto arriveerde bij het stadhuis. "Nog net voor het einde van onze eerste ambtstermijnen bezoekt onze commissaris de grootste gemeente van Noord-Holland."

Werk aan de winkel

Vast onderdeel van elk ambtsbezoek is een gesprek met een afvaardiging van de gemeenteraad. Ook sprak Van Dijk met het college van Burgemeester en Wethouders (B&W) en de bestuurlijke driehoek (burgemeester, gemeentesecretaris, griffier). Met bijna 1 miljoen inwoners, zo’n 22.000 medewerkers en een begroting van € 7 miljard speelt Amsterdam in bestuurlijk, economisch, cultureel en infrastructureel opzicht een centrale rol in de provincie. "Noord-Holland heeft 44 gemeenten die onderling enorm verschillen. Als provincie maken wij de lijm die al die gemeenten samenbrengen”, vertelde Van Dijk tijdens een lunch met gemeenteraadsleden uit alle fracties. “1 van mijn eerste opdrachten was het verbeteren van de verhouding met Amsterdam. Daar hebben we de afgelopen jaren samen mooie stappen in gezet, maar er is altijd werk aan de winkel." 

Vertrouwen

Naast de bestuurlijke relatie kwam ook het contact met inwoners op tafel. Het vertrouwen van Amsterdammers in de politiek is broos, constateerden de raadsleden. Inwonersparticipatie in de vorm van referendums en burgerberaden kan helpen met het bereiken van mensen, maar tegelijkertijd de bestuurlijke daadkracht beïnvloeden. Een ingewikkeld dilemma, vond ook Van Dijk. “Participatie ontstaat uit een goed hart, maar we moeten onze inwoners niet als experiment gebruiken. Natuurlijk moeten we naar mensen luisteren, maar bestuurders en raadsleden kunnen niet voortdurend met iedereen in gesprek gaan. Jullie zijn door de bevolking gekozen voor 1 belangrijke taak: beslissingen nemen.”

Ook ondermijning blijft een groot aandachtspunt, zo benadrukte de commissaris. Amsterdam heeft als metropool veel te maken met georganiseerde, internationale criminaliteit die de democratie flink kan ontwrichten. Het is daarom belangrijk dat bestuurders en ambtenaren weten hoe zij moeten handelen als ze te maken krijgen met deze vorm van criminaliteit. De provincie kan gemeenten hierbij ondersteunen en werkt onder meer aan een Noord-Hollandse Norm Weerbare Overheid. Volgens Van Dijk heeft Amsterdam bij het bestrijden van ondermijning een verbindende rol in de regio: “Want als het bij jullie regent, druppelt het water ook naar buiten."

Zwijgrecht

Na gesprekken met de gemeenteraad en het college van Burgemeester en Wethouders (B&W) trokken Halsema en Van Dijk naar Amsterdam-Zuidoost. Een levendig stadsdeel met zo’n 170 verschillende nationaliteiten, maar ook een gebied met werkloosheid, armoede en overlast. Van straatintimidatie en agressie tot wildplassen.

Het Wijkactieteam Venserpolder probeert samen met bewoners de wijk veiliger en leefbaarder te maken. En met succes, zo vertelden ze trots aan hun bezoek. Zo is er tegenwoordig meer sociaal toezicht van zogeheten ‘hosts': grote, sterke mannen uit de wijk die verbinding zoeken met bewoners, maar ook overlastgevers op straat aanspreken op hun gedrag. Daarnaast werkt het Wijkactieteam nauw samen met onder meer zorgprofessionals, politie en woningcorporaties. Hierdoor worden structurele problemen sneller in de kiem gesmoord. Niet alleen op straat, maar ook achter de voordeuren. 

Vervolgens kregen Van Dijk en Halsema fragmenten te zien uit Zwijgrecht, een film voor en door jongeren over de gevaren van drugscriminaliteit. Enkele jongeren uit de wijk deelden hun ervaringen. Deze zijn niet alleen verwerkt in de film, de jongeren spelen zelf de hoofdrollen en verzorgden bijvoorbeeld de soundtrack. Zo werd 1 van de beste vrienden van de 28-jarige Geronimo doodgeschoten, terwijl Gotti (21) via Snapchat werd benaderd voor een klus in de Antwerpse haven en voor 6 maanden in een Belgische cel belandde. Geronimo: “In de Bijlmer zie ik 3 mogelijkheden om te ontsnappen aan de dagelijkse realiteit: rappen, voetballen en criminaliteit. Maar in Zuidoost is ook op andere vlakken heel veel talent. Project Zwijgrecht laat zien dat je ook op andere manieren een mooie carrière kan opbouwen. ” 

De beelden en verhalen maakten diepe indruk op Van Dijk. “Dit zijn geen acteurs, maar jonge, getalenteerde mensen die dit werkelijk hebben meegemaakt. Heel bijzonder en inspirerend om te horen hoe zij hun ervaringen op een positieve manier gebruiken om andere jongeren te waarschuwen. Wat ik heb geleerd? Oordeel niet te snel. We zien vaak alleen de gevolgen van criminaliteit, maar vergeten de andere kant van de medaille. Huiselijk geweld, financiële problemen of andere trauma’s. Het is mooi dat dit project nieuw perspectief geeft aan deze kwetsbare groep.”